Tot eind januari 2019 zijn in het Museum voor Schone Kunsten in Gent een vijftigtal Italiaanse schilderijen bijeengebracht in de tijdelijke tentoonstelling “Dames van de Barok”. De stukken – het ene nauwelijks 10 x 10 cm groot, het andere groot genoeg om een hele kapel mee te vullen – werden ontleend uit kleine musea of privé-collecties, maar ook uit instituten zoals de Galleria degl Uffizi (Firenze), de Galleria Borghese (Rome) of het Museo Nazionale di Capodimonte (Napels). In een chronologisch parcours van negen zalen maken we uitgebreid kennis met Artemisia Gentileschi, maar we ontmoeten ook minder bekende dames als Elisabetta Sirani en Sofonisba Anguissola. Deze dames verdienen stuk voor stuk meer aandacht, omwille van de kwaliteit van hun werk, maar ook omwille van hun contacten met bekendere schilders uit hun tijd, van Antoon van Dyck over Caravaggio tot Giuseppe Arcimboldo en Guido Reni.
Een wandeling langs het werk van deze acht kunstenaressen – ook Lavinia Fontana, Fede Galizia, Orsola Maddalena Caccia, Virginia Vezzi en Giovanna Garzoni zijn van de partij – is meteen ook een cultuurhistorische wandeling langs de klassieke mythologie, de contrareformatie en de geschiedenis van het Italië van 1525 tot 1675.
Met een beetje goede wil is deze tentoonstelling zelfs een ideale gelegenheid om in de sfeer te komen voor een volgende reis naar Italië. ROC-reisleider, MSK-gids en leraar italiaans Thomas Cole nodigt ons uit om het werk van de “Dames van de Barok” te bekijken door de ogen van de reizig(st)er: waar kwamen deze werken tot stand, door wie lieten de schilderessen zich onderweg beïnvloeden, wat blijft er van deze dames over in het huidige straatbeeld in Italië? Tijdens een rondleiding van iets meer dan een uur reizen we van Ascoli Piceno naar Turijn en van de Ponte Vecchio in Firenze naar het Palermo tijdens de pestuitbraak van 1624. We bestuderen een grafmonument in de San Domenico in Bologna en gaan op zoek naar de Accademia di San Luca, de favoriete verzamelplaats van de Romeinse artistieke wereld. Van harte welkom op deze toeristische wandeling door het Italië van de “Dames van de Barok”!
Thomas Cole, ROC-reisleider
Afbeelding: Artesmisia Gentileschi, Judith en haar meid met het hoofd van Holofernes, ca. 1613 (Gallerie degli Uffizi, Firenze)