Lezing door Etienne Hauttekeete, ROC-reisleider & Japanoloog
Donderdag 23 januari 2020
Het einde van de Tweede Wereldoorlog veegde met nucleair geweld het militaristische Japan van de kaart en opende de weg naar een nieuwe wereld. De bevolking was verslagen, ontredderd, verpauperd. De economische machine lag aan diggelen maar de overlevenden slaagden er toch in de ruïnes om te bouwen tot de tweede economie ter wereld, sinds kort de derde. In diezelfde jaren ontwikkelde zich een ongekende creativiteit in technologie, architectuur, design, literatuur en kunst. Het jaar 1964 zag niet alleen de triomf van de Olympische Spelen in Tokyo maar ook het technologische wonder van de Shinkansen.
De lezing volgt die evolutie op de voet, tot in het huidige Japan, dat na een crisisperiode nog maar eens van zijn financiële wonden herstelt en zich weer op Olympische glorie voorbereidt. Ondertussen zijn allerlei sociale problemen opgedoken, van de veroudering en de dreigende afname van de bevolking, tot de vereenzaming van de jongeren, met het fenomeen van de hikokomori en het wantrouwen tegenover huwelijk en vaste relaties. MeToo en de recente strijd tegen de oude kwaal van sekuhara (sexual harassment) brengen daar geen verandering in. Voor het probleem van de veroudering kan robotisering een beetje helpen maar dat kan niet alles oplossen. Waarom geen immigranten toelaten? Zullen de Japanners hun insulair isolement kunnen volhouden?
De positie van Japan op de internationale politieke scène blijft beneden de top. Conflicten met Rusland, Japan en Korea, zowel Zuid als Noord, geraken maar niet opgelost. Geregelde bezoeken van politici aan Yasukuni Jinja, het Shinto heiligdom voor de oorlogsslachtoffers, blijven maar de verontwaardiging van de buurlanden aanwakkeren. Kan Japan geen empathie met de vroeger bezette gebieden opbrengen?
Toch groeit Japan als een nieuwe aantrekkingspool voor mode, technologie en toerisme. Bezoekers ontdekken de goede kanten van de typisch Japanse levensstijl, gewoonlijk zonder er de nadelen van te ondervinden. Japan blijft gelijk hoe een schitterende symbiose van traditie en moderniteit. Vooral de religieuze tradities blijken goed verzoenbaar met de sociale evolutie en de modernisering van het land. Dat hebben ook de ceremonies rond de troonsbestijging van de nieuwe keizer bewezen.
Praktische informatie